Je kunt het je bijna niet voorstellen als je de twee vergelijkt. De onderstaande foto’s en illustraties van het New York van honderden jaren geleden en de skyline van de metropool nu.
Waar de gebouwen van New York City bijna een soort berg vormen, met de hoogste in het midden van Lower Manhattan, waren de huidige stadsdelen Manhattan, The Bronx, Brooklyn, Queens, Staten Island in de 17de eeuw bijna zo plat als een dubbeltje – op de heuvels na.
Het was een en al boerenland in het begin van de 17de eeuw. Nog voordat Manhattan zijn beroemde schaakbordpatroon kreeg, waarbij de straten loodrecht op elkaar zijn aangelegd.
De collectie van het Museum of the City of New York herbergt enkele prachtige foto’s die laten zien hoe het leven in New York City toen was. De site The Greatest Grid bevat tal van illustraties en foto’s van het heuvelachtige New York, de heuvels die verdwenen voor woningbouw en het huidige stratenpatroon.
Hieronder volgen zestien foto’s.
The Bowery is het oudste stuk weg van Manhattan. Ooit was er een Nederlandse nederzetting in 1654. De Nederlanders noemden de plek de Bouwerij, een oude benaming van boerderij. Het verbond meerdere percelen, met aan de randen van de nederzetting het huidige Wall Street.
Foto: NYPL Digital Gallery
Toen heette New York nog New Amsterdam en was het een gebied met glooiende heuvels, bossen, boerderijen en grote huizen. De illustratie uit 1776 hieronder laat het gebied zien waar nu University Heights is, in de Bronx.
[/caption]
De aanval op Fort Washington in 1776 door de Britse marine. Foto: The New York Public Library
Onderstaande illustratie uit 1862 laat een driehoekige boerderij zien in de Upper West Side tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. Hoge belastingen weerhielden landeigenaren ervan om te bouwen. Zodoende bleef de echt explosieve groei van de stad uit tot 1880.
De kruising Broadway en Eighth Avenue, 1861. Foto: The Museum of the City of New York
Schapen liepen rond op wat nu het westen van Central Park is. Van 1860 tot 1934, toen de dieren werden verplaatst naar de Bronx en later naar het Catskillgebergte.
Central Park 1864, door Pierre Martel. Foto: The Museum of the City of New York
De schapenboeren verplaatsen hun vee, omdat ze bang waren dat arme New Yorkers na de grote depressie hun dieren zouden opeten.
Foto: The Museum of the City of New York
Halverwege de 19de eeuw begon Manhattan met het uitgraven van de heuvels. Zodoende verdwenen de boerderijen en het boerenland. Ze maakten plaats voor straten. Op de foto uit 1869, hieronder, een team dat bezig is met het uitgraven van de heuvels waar nu 8th Avenue ligt.
Het uitgraven van de heuvels om 8th Avenue aan te kunnen leggen, ca. 1869. Foto: Collection of The New-York Historical Society
"Er komt een tijd dat New York volgebouwd is. Als al het graven en vullen klaar is. En het pittoreske, rotsachtige van het eiland veranderd is in rijen straten en stapels hoge gebouwen", zei landschapsarchitect Frederick Law Olmsted toentertijd.
Brevoort Estate and Vicinity, tussen 54th en 55th Street. Vlak bij 1st Avenue, 1866. Foto: The Museum of the City of New York
Patrick en Mary Brennans boerderij verdween rond 1900. Auteur Edgar Allan Poe huurde er ooit nog een kamer.
Brennan-boerderij, op 84th street en Broadway, 1879. Foto: Museum of The New-York Historical Society
De foto uit 1882 hieronder is genomen vanaf het dak van een huis van George Ehret, een succesvolle brouwer en een van de eerste rijke New Yorkers die verhuisde naar Prospect Hill (nu Carnegie Hall).
Uit de fotoserie van Peter Baab.. Vanaf het dak van het huis van George Ehret aan Park Avenue en 94th Street, 1882–83. Foto: Peter Baab/Museum of the City of New York
Fotograaf Peter Baab fotografeerde wat hij noemde 'de mars van de vooruitgang'. Nieuwe rijtjeshuizen en villa's kwamen in de plek van oude fabrieken en boerderijen die daarvoor de Upper East Side domineerden.
Uit de fotoserie van Peter Baab. Vanaf het dak van het huis van George Ehret aan Park Avenue en 94th Street, 1882–83. Foto: Peter Baab/Museum of the City of New York
Aan het einde van de 19de eeuw werd de stad meer en meer gedreven richting urbanisatie. Vee werd gezien als een bedreiging voor het imago van de rijken van de stad. Veel van de elite van de stad kochten - of namen - de boerderijen. De boerderijen waren toen nog in bezit van de lagere klassen.
De boerderij van Lenox, 1885. Foto: Museum of the City of New York
Ierse varkensboeren en Duitse tuinders, net als Afro-Amerikanen in Seneca Village, werkten en leefden op het land dat nu Central Park is. Om Central Park aan te leggen, werden hun huizen vernietigd, in 1860.
Foto: Museum of the City of New York
Op onderstaande foto uit 1890, op 94th Street, doorklieft de weg een heuvel vlak langs een boerderij.
Huizen aan Riverside Drive en 94th Street, 1890. Foto: Museum of the City of New York
De opgewaardeerde straten trokken veel nieuwe bewoners aan in upper Manhattan. Binnen twee decennia vervingen appartementen de boerderijen. Onderstaande foto is uit 1898.
James Reuel Smith, blik over de zuidwesthoek van Amsterdam Avenue en 124th street, 1898. Foto: Collection of The New York Historical Society
Het stratenpatroon van New York werd steeds voller in de eerste jaren van de 20ste eeuw. Hoewel het patroon perfect was om huizenblokken te bouwen, ontdekten stadsnotabelen snel dat hun masterplan - en hoge grondprijzen - niet de beste oplossing was. Het gebrek aan ruimte en zonlicht viel al snel op.
De sloop van gebouwen in Manhattan, circa 1934-1938. Foto: NYPL
De stad schoof snel richting meer moderne stadsplanning met de bouw van de zogenoemde superblocks. Hiervoor moesten lagere gebouwen gesloopt worden en nieuwe, grotere appartementen voor in de plaats komen. Daartussenin groene parken en parkjes. Maar New York City zal nooit meer zo groen zijn als in de tijd dat het nog van Nederland was.
Luchtfoto van de zogenoemde superblocks in Lower East Side, 1952. Foto: Museum of the City of New York